14 اسلاید
کتابخانه دکتر علی شریعتی در سال 1338 تاسیس و در سال 1355 در زمینی به مساحت 1910 متر مربع بنا شدهاست. این کتابخانه در خیابان ایستگاه شهر نیشابور واقع شده است و از قدیمی ترین کتابخانه های این شهر است. زیر بنای کلی ساختمان 770 متر است که 252 متر آن به سالن مطالعه ، 220 متر به مخزن کتاب، 120 متر بخش نابینایان، 58 متر به بخش امانت اختصاص یافته است.
منابع کتابخانه
چون کتابخانه ای عمومی است شامل انواع کتابها از جمله مرجع، رمان، علمی، نابینایان ، خطی و نفیس می باسد.
بخش مرجع
در حد یک کتابخانه عمومی است.
14 ص
در طول تاریخ اسلامی ، در بسیاری از ممالک اسلامی مکانهای متعددی به نام (( قدمگاه )) یا محل و جایگاه قدم پیغمبر (ص ) و ائمه اطهار ( ع ) شهرت یافته اند که مشهورترین آنها قدم الشریف در قبة الصخره ی بیت المقدس است که قدمگاه حضرت محمد است که از آنجا به معراج رفته است. وجه تسمیه ی قدمگاه رضوی نیشابور سنگ مربعی شکل سیاه رنگی است که ابعاد آن تقریبا 50*50 است.
قدمگاه:
شهر قدمگاه هم اکنون مرکز بخش زبرخان شهرستان نیشابور میباشد که در 24 کیلومتری شرق نیشابور قرار دارد . و در کنار بزرگراه آسیایی نیشابور – مشهد واقع شده است. یاقوت حموی سفرنامه نویس معروف از این مکان با نام قریه ی حمراء نام میبرد و همچنین شیخ صدوق از آن با عنوان سرخک یاد می کند. اگر به بالای تپه های مجاور قدمگاه برویم علت را متوجه میشویم. چون خاک عمده ی این منطقه از جنس رس میباشد که سرخ رنگ است و خاکی مناسب برای سفالگری. در بسیاری از متون هم از این منطقه با نام اسپریس یاد شده است که به خاطر جاری بودن مجموعه قنات های اسپریس بوده است و همواره در مسیر شاهراه ارتباطی بین نیشابور و مرو اولین منزلگاه مسافرین بوده است. که پس از حضور حضرت امام رضا ( ع ) در این مکان و رقم خوردن شادمانه ترین لحظات مردم نیشابور به احترام قدوم ایشان به قدمگاه شهرت یافته است.
باغ قدمگاه در زمان شاه عباس اول صفوی احداث شده است و به دستور وی 28 درخت کاج نیز در آن زمان در آن کاشته شده است . ( که البته کتابخانه ی آستان قدس سالها بعد یعنی در زمان اوایل پهلوی به خدمت این درختان رسید و میتوانید این درختان را در قفسه های کتابخانه ی آستان قدس رضوی ببینید. البته اگر پس از جایگزین کردن قفسه های فلزی آنها را دور نینداخته باشند ! ) و پایان ساختمان بقعه ی قدمگاه و حمام و رباط جدول کشی باغ مربوط به شاه سلیمان صفوی بسال 1091 هجری قمری است. این باغ در زمان صفویان جزو باغ های معتبر و زیبای ایران بوده است که در دوره ی قاجاریه و پهلوی به صورت جدی دچار آسیب دیدگی و بعضا غارت های شدید قرار گرفته است و باغ آن آبادانی گذشته را ندارد ولی هنوز هم از صفای آن کاسته نشده است. در زمان ساخت این بقعه توسط شاه عباس اول سیستم آبرسانی خاصی در نظر گرفته نمی شود زیرا نهرهای فراوانی آنرا آبیاری میکرده اند و نیازی به آبیاری مصنوعی نبوده است و در دهه های اخیر است که این محل نیاز به آبیاری از منابع دیگر را پیدا کرده است. رود درود و مجموعه قنات های اسپریس در گذشته وظیفه ی آبیاری اشجار آن را بر عهده داشته اند. که به مرور رود اول بسیار کم آب شده و قنات ها هم در حال حاضر خشکیده اند. در ایوان جنوبی باغ مقرنس زیبایی به کار رفته است و در گذشته ایوان شمالی هم ( که اکنون وجود ندارد ) دارای این مقرنس کاری بوده است که با نادانی مسوولین وقت اداره ی اوقاف نیشابور در جریان مرمت بنا در دهه ی 40 آسیب میبیند و از بین میرود.
40 ص
شهرستان نیشابور و مهمترین وقایع تاریخ آن
«شهرستان نیشابور و مهمترین وقایع تاریخ آن» عنوان مقاله ای است که در شماره 55 فصلنامه مشکوة
به قلم «ابراهیم زنگنه» به رشته تحریر درآمده است، با این مقاله مروری جامع، اما فشرده بر آنچه که در طول تاریخ بر «نیشابور» گذشته است، خواهیم داشت.
شهرستان نیشابور به مرکزیت شهر نیشابور، 9308 (1) کیلومتر مربع وسعت دارد و جمعیت آن طبق سرشمارى سال 1370 هـ . ش، 287/399 نفر است. تراکم نسبى جمعیت این شهرستان حدود 42 نفر در کیلومتر مربع مىباشد. 632 آبادى مسکون دارد و در قسمت مرکزى استان خراسان واقع شده است. (2)
این شهرستان با مختصات ریاضى طبق نقشه زیر با طول جغرافیایى بین 58 تا 59 درجه و عرض جغرافیایى بین 35 تا 37 درجه، محدود است از شمال به شهرستانهاى چناران و قوچان، از جنوب به شهرستانهاى کاشمر و تربتحیدریه، از مشرق به شهرستان مشهد و از مغرب به شهرستانهاى اسفراین و سبزوار. (3)
این شهرستان داراى پنج بخش است به نامهای:
دشت نیشابور در دامنه کوه بینالود قرار دارد، این رشته کوه در دنباله رشته کوه البرز در جهت شمالغربى و جنوبشرقى کشیده شده است. مرتفعترین قله این رشته کوه با 3400 متر در شمال نیشابور قرار دارد که در همان حال بلندترین قله خراسان بهشمار مىآید.
دشت مرتفع نیشابور محصور بین کوههاى بینالود و کوهسرخ، فلات ایران را به دشتهاى آسیاى مرکزى مرتبط مىسازد و این مسیر در طى قرنهاى متمادى همواره یکى از مهمترین شاهراه ها بوده و جهت مسافرت و حمل و نقل و نیز لشکرکشىها مورد استفاده بوده است. متاسفانه طوایف مهاجم نیز از این شاهراه به منظور یورشهاى ددمنشانه خود بهره بردهاند.
در حال حاضر، این دشت، مشهد را به وسیله جاده آسفالته درجه یک و راهآهن به تهران مربوط مىسازد. در طول زمان چنین موقعیت استثنایى برحسب اقتضا به نفع و یا به ضرر شهر نیشابور بوده است. در دورههاى صلح و آرامش، آبادى، جمعیت و بازرگانى نیشابور به سبب داشتن منابع طبیعى مرغوب از قبیل معادن فیروزه و خاکهاى زراعتى وسیع، رو به گسترش نهاده و برعکس در زمان جنگ چون مورد طمع مهاجمان قرار داشته مورد حملات متعدد واقع شده و رو به ویرانى نهاده است. نشانهها و شواهد امروزى که عبارت از خرابههاى متعدد در اطراف شهر است گستردگى این شهر را در زمانهاى قدیم بخوبى نشان مىدهد. (5)
33 ص
بزغله شـــــیر میه چپو پنیـــــــــر میه
با ترانهی چولهقزک، روزگاری نه چندان دور، روستازادگان نشابور، گوش به جاری شدن ترنم باران بر دشتهای سرزمین سپیده و نسیم صبح میایستادند. از این دست بسیارند ترانهها، لالاییها، افسانهها، مثلها و ... که پدران و مادران ما، آرمانها و آرزوها، دردها و سوزها، آموختهها و تجربهها، داشتهها و نداشتهها، اندیشهها و باورهای خود را در قالب آنها میریختند و بر محمل گویش کهن و شیرین نیشابوری، سینه به سینه به فرزندانشان میسپردند.
فلکلر (Folklore)
مردمان، همواره با انگارهها، سنتها و میراث حکمتهای زندگی که از گذشتههای دور به آنها رسیده است، زندگی میکنند. این انگارهها، سنتها و حکمتها که از یک سو، حیاتی شفاهی دارند (بر زبان مردم جاریند از طریق زبانی از نسلی به نسل بعدی منتقل میشوند) و از سویی دیگر، بازنمایی از هویت، جهاننگری و دانش عمومی گروهی از مردماند را «فرهنگ عامّه»، «فرهنگ مردم»، «دانش عوام» یا «فلکلر» نامیدهاند.
فلکلر ]فولکلور؛ فلکلور؛ فولکلر[، واژهای فرانسوی است که از دوجزء فلک (folk) به معنی توده، و لور (lore) به معنی دانش، ترکیب یافته است، که نخستین بار آمبروزا مورتن (Ambroise Morton) در 1885 میلادی، آثار باستان و ادبیات توده را folklore نامید. برخی تعریفها برای فلکلر عبارتند از: علم به آداب و رسوم تودهی مردم؛ افسانهها و تصنیفهای عامیانه؛ توده شناسی (فرهنگ معین). فرهنگ عامه؛ مجموعهی عقاید، اندیشهها، قصهها، آداب و رسوم، ترانهها و هنرهای ساده و ابتدایی یک ملت.
فرهنگ عامهی هر منطقه، هر قوم، هر شهر بیان کنندهی آرمانها، اندیشهها و تجربههای ارزندهای است که نسل دیروز را به امروز پیوند میدهد و ارزشها، هنجارها، سنتها و حکمتهای زندگی را به نسلهای بعد منتقل میکند. این سنتها و انگارههای اجتماعی به زندگی مردم، معنی و مفهوم میبخشد و آنها را به ادامهی زندگی دلگرم میکند. پیداست که اگر این وابستگیها از آنها گرفته شود، کار و تلاش و امید و آرزو به بنبست میرسد. پیوند مداوم بین نسلها از رهگذر فرهنگ عامه، باعث پویایی اندیشه، ابتکار و خلاقیت و توسعهی فرهنگی در جامعهی انسانی میگردد. مگر نه اینکه هر بنایی را بر مبنایی باید ساخت و بیجا نگفته اند که «ملتی که گذشتهاش را نشناسد، آیندهاش را نمیتواند بسازد».
با این پیشینه، فرهنگ عامهی هر منطقه و هر گروه از مردم و هر ملت را میتوان در زمرهی میراث فرهنگی آنها به شمار آورد. به عبارتی، فرهنگ عامه میراث شفاهی و معنوی است که بازنمای ارتباط حیات فرهنگی و تاریخی یک قوم یا یک ملت است که با نمودهای گفتاری، رفتاری و موسیقایی ظاهر میشود.
اما از یک سو تحولات پرشتاب اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در دهه های اخیر که پیشرفت و توسعهی فنآوریهای ارتباطی، رسانه ها و وسایل حمل و نقل که جهان و مردمان آن را به ورطهی فرهنگ دیکتهای مصرفی و ماشینی فرو غلتانده، و فرهنگ گونهگون و ریشهدار عامه را متاثر ساخته و به تدریج، آن را کمرنگ و بیمعنا جلو داده است و از سویی دیگر طبیعت شفاهی و حیات سینه به سینهی فرهنگ عامه، آسیبپذیری این گنجینهی ارزشمند را دو چندان نموده است، به نحوی که بسیاری از سنتها، باورها و سایر داشتههای بومی به نفع فرهنگ غولآسای مصرف و ماشین، پای را از اذهان و افواه مردم کوچه و بازار کنار کشیده، فراموش و محو شده و چراغ این میراث رو به خاموشی میرود و اگر در مورد گردآوری، ثبت و پژوهش بر روی آن کاری انجام نشود، در فردایی نه چندان دور، فرصت از دست رفته و آنگاه چیزی به عنوان میراث و بازگوکنندهی هویت جمعی ما باقی نخواهد ماند.
فلکلر و گویش
در این میان گویشهای محلی و منطقهای نقشی اساسی و انکارناپذیر را به عنوان محمل و ظرف انتقال و حیات باورها و سنتهای مردم (یا به بیانی کلیتر، فرهنگ عامه) ایفا میکنند. گویشها به عنوان یکی از گونهها و اشتقاقات زبان مادر، علاوه بر کارکرد محمل انتقال فرهنگ مردم، به مثابهی پاسگاه و گنجینهی واژهها، اصطلاحات و تعبیراتی که در زبان مادر به فراموشی سپرده شدهاند و یا کاربرد خود را از دست دادهاند نیز قابل توجهاند و از نگاهی دیگر گویشها به لحاظ حیات پویا و طبیعیشان بر زبان عوام، مولد اجزا و ترکیباتی غنی هستند که، مطالعه و استخراج و بکارگیری آنها میتواند موجب غنای زبان مادر گردد. گویش نیشابوری نیز از این دسته است، دارای قدمتی دیرینه، پر از فراز و فرود در مسیر تاریخ، گنجینهای سرشار ناشی از ارتباط و تطور فرهنگی اقوام گوناگون .... در بازنمایاندن گوشهای از قابلیتهای گویش نیشابوری شما را به مقالهی ارزش گویش نیشابوری ارجاع میدهیم.
در راستای معرفی گویش نیشابوری، اینجانب به همراهی گروهی از دوستان علاقهمند به فرهنگ و هویت ابرشهر ایرانزمین در کلوب نیشابور به ویژه مساعدت مدیر پرتلاش کلوب –دهلیزشرق- بر آن شدیم گوشهای از کار را گرفته و با استخراج و ثبت بخشی کوچک از واژگان گویش نیشابوری که به سان پایه و محملی برای کار در سایر حوزههای فرهنگ شفاهی مردم نیشابور است، اقدامی هرچند مبتدی، کوچک و آزمایشگونه در این حوزه به انجام برسانیم. باشد که پژوهشگران نیشابوری و نیشابور دوستان و نیز نهادهای فرهنگی ذیربط، همچون گذشته با نگاهی کاربردی و ارزشی به این حوزه نیز نگریسته و وارد این میدان شوند تا گویش نیشابوری و بطور کلیتر فرهنگ عامهی نیشابور، آن گونه که به حق شایستهی آن است معرفی شود و نیز به عنوان میراثی نیک که نشان از دانش و باورهای مردمان حکیم ابرشهر سنتی و باستانی دارد، در اختیار آیندگان قرار گیرد.
... ققنوس شرق ...
برخی دستاوردهای گردآوری واژگان نیشابوری را به شرح زیر میتوان بر شمرد:
شایان ذکر است که:
16 ص
مختصری درباره شهرمان نیشابور ...
شهر نیشابور است خاک فتنه باران دیباچه خونین تاریخ سوران
نیشابور زادگاه دانشمندان بزرگی هم چون حکیم عمر خیام ریاضی دان،
کمال الملک، نقاش، امــام زاده محمد محروق عــطار نیـشابوری و ... و
دانشمندان دیگر نیز در اینجا می زیسته اند.
نام نیشابور با نام فیروزه هم زاد است و در مقام تعریف ؛ نیشابور را شهر فیروزه های درشت با سنگ های فیروزه نامیده اند. نیشابور یک شهر بزرگ و تاریخی است و مکان های جذاب و توریستی فراوانی دارد ولی با همه اینها جذبه توریستی اآن کم است. همچنین ساختن خیابان ها و مراکز آموزشی تفریحی در آن به کندی صورت می گیرد از ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران « جناب آقای احمدی نژاد » می خواهیم در صورت امکان در یکی از سفرهایشان به نیشابور بیایند و از نزدیک با مردم دیدن فرمایند.
این عکس را که می بینید محل سکونت کمال الملک
است که اداره ی میراث فرهنگی و گردشگرری نیشابور
به زودی کار مرمت و بازسازی این اثر را که به باغ نشاط
واقع در بخش تحت جلگه است و آغاز خواهد کرد.
نیشابور شهری است که خاکش فیروزه و گیاهش ریواس است
سرمقاله:
عدالت را در این عالم غیر علی دانیم غلط افکارما باشد، غلط ها فکر می دانیم
آموزش یکی از نیازهای اساسی انسان است و اگر این آموزش مربوط به ارزش ها و مقدسات یک فرهنگ و ملت باشد از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود و عدالت ارزش اساسی و حیاتی بیشتر در فرهنگ ایرانی و اسلامی خواهد داشت در فرهنگ آرش کمانگیر و پوریای ولی از همه ی اینها مهمتر در فرهنگ علی واژه ی حق و عدالت از زمان پیدایش ، دورانی درخشان تر از دوران علی نداشته است. « علی(ع) عین عدالت بود و عدالت عین علی(ع) »
نسبت به دشمن خود عدل و انصاف داشته باش
اما افسوس که انسان های آن دوران قدر آن بزرگ انسان دوران، صاحب دقیق ترین میزان، بزرگ علم و عرفان و شاه جوان مردان را نداشتند و فرق عدالت را را شکافتند اما به لطف خداوند عادل و متعال فرهنگ او تا ابد باقی خواهد ماند و حال در این زمان با وجود گسترش روز افزون ظلم و بی عدالتی در جهان، لازم است تا کودکان و جوانان مسلمان ایران با الگوی بزرگ دینشان هرچه بیشتر و بهتر آشنا شوند که اگر حتی 100 تن از این کودکان آشنا شوند به حقیقت علی و بشناسند علی را و خدای علی را و عدالت علی را تحول بزرگی در جهان اسلام رخ می دهد. تحولی رخ می دهد. تحولی که جامعه ی مسلمان را به سوی وحدت، عظمت و سربلندی می رساند. چرا که هر کس علی را بشناسد و بشناسد موجی در دریای مسلمین ایجاد می کند و اگـر این موج ها زیاد شوند و بـا هم درآمیزند. بت هــای ظلم و فسـاد
جهان را از جا می کنند و از بین می برند. انقلاب حاصل از گسترش فرهنگ علی، تمام مظاهر ظلم و بی عدالتی را نابود می کند. همچون انقلابی که حاصل از ظهور فرزند آن بزرگ مرد تاریخ است که به ما و تمام حق پرستان جهان وعده داده شده است. بنابراین بر هر مسلمانان که حتی ذره ای با فرهنگ علی آشناست واجب است تا به هر وسیله ی ممکن کتاب، نشریه، مقاله، رسانه و یا سایت اینترنتی و حتی اگر شده در یک نقاشی کوچک در گسترش و آموزش فرهنگ علی در جامعه کوشا باشد و علی شناسی را به اندازه ی توان گسترش دهد. به امید حرکت های نرم افزاری و سخت افزاری تمام مسلمین به خصوص علما و معلمین ایرانی در شناساندن فرهنگ عدالت یعنی فرهنگ علی.
با همکاری :
همکاری سرکار خانم توحیدخواه
سردبیر: فاطمه شریعت نیا
تصویر گر: مهدیه نقیبی و نسرین رستاد
چاپ: اسما دلدار
اعضای گروه:
اسما دلدار
نسرین رستاد
فاطمه شریعت نیا
مهدیه نقیبی
با تشکر از کادر محترم مدرسه ی شاهد 3
فهرست:
1- مخترصری درباره شهرمان ...
2- سرمقاله ...
3- عدالت چیست؟
4- بی عدالتی در جهان!
5- عدالت گذشته و ...
6- نامه ای به بوش
7- عدالت در کشور ایران مانند ...
8- جدول و سرگرمی
9- مصاحبه و نظرات ...